Cennet'e Giden Yol: Zübeyr bin Avvâm

Zübeyr bin Avvâm (R.A.)

<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCyeCxBJOGx37ZzDkcOI-uraYJuv4qxF4BHGjM8dddaCrIcwc3sPHJu1i5spxRD5_EE7BB_jOtDwIPItvOLGa_-3gtayyRCf_9hxgjSptMrITnfo_hwLi69LL8R2Qs8Ji4m15bDvjEddmG/s1600/Sahabeler170.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhCyeCxBJOGx37ZzDkcOI-uraYJuv4qxF4BHGjM8dddaCrIcwc3sPHJu1i5spxRD5_EE7BB_jOtDwIPItvOLGa_-3gtayyRCf_9hxgjSptMrITnfo_hwLi69LL8R2Qs8Ji4m15bDvjEddmG/s1600/Sahabeler170.jpg" width="640" /></a></div>
 
Peygamberimizin (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem), “Her peygamberin bir havarisi [yardımcısı] 
vardır, benim de havarim Zübeyr’dir”[1]buyurarak methettiği Hz. Zübeyr, 
İslam’a gönül veren ilk bahtiyarlardandır. Peygamberimizin en yakın dava
 arkadaşıdır. Ayrıca halası Hz. Safiyye’nin oğludur. Babası Avvam, Hz.
 Hatice validemizin kardeşidir. Nesebi, Peygamberimizin nurlu 
silsilesiyle, dedelerinden Kusay’da birleşir. 
 

Hz. Zübeyr küçük yaşta yetim kaldığından annesi tarafından 
yetiştirildi. Hz. Safiyye, oğlunun terbiyesinde çok titiz davranıyordu.
 Onu hayata hazırlamak için bazen dövdüğü de olurdu! Bunu görenlerin, 
“Çocuğun kalbini çok kırıyorsun, onu helak edeceksin!” demelerine karşı
 Hz. Safiyye şu cevabı veriyordu: 
 

“Benim Zübeyr’i dövmem, onu sevmediğimden değildir. Ben onu 
akıllanması, adam olması ve ilerde orduları bozguna uğratarak ganimetle
 dönecek bir kahraman olması için terbiye ediyorum.”[2]  
 
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4CJUuWZFp5W8cmESgLQmx54HggA6DshFIfDYnGfLm4sxzj1SeVc-sE3UdzDPaBxt6oM80g5LpeGi0DweOa5rjJS9WFzsBQZbJq0UXXBbSCZ4nJ5OEiJhggYnuC2ftuxxiBjbqdCehhDmd/s1600/ZubeyrBinAvvamHz3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="173" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4CJUuWZFp5W8cmESgLQmx54HggA6DshFIfDYnGfLm4sxzj1SeVc-sE3UdzDPaBxt6oM80g5LpeGi0DweOa5rjJS9WFzsBQZbJq0UXXBbSCZ4nJ5OEiJhggYnuC2ftuxxiBjbqdCehhDmd/s1600/ZubeyrBinAvvamHz3.jpg" width="200" /></a></div>
Gerçekten de Hz. Zübeyr’in annesinden aldığı çekirdek 
mahiyetindeki terbiye, hayatına aksetmiştir. Zübeyr cesareti ve 
kahramanlığı ile tanınmış, Müslüman olduktan sonra da, canını feda eder 
derecede ileri atılmıştır. Amcası ona işkenceler ederek dininden 
dönmesi için zorlarken, Hz. Zübeyr ise, “Amca, artık ebediyen küfre 
girmem.” diye sebat ediyordu.[3] Mekke’de müşriklerin Müslümanlara göz açtırmadıkları devrede bir 
ara Peygamberimizin öldürüldüğünü duydu. 15 yaşında Müslüman olan Hz. 
Zübeyr, o sıralar henüz çok gençti. Hadisenin mahiyetini anlamadan 
kılıcını sıyırarak, müşriklere bir ders vermek üzere yola çıktı. Yolda 
kendisini gören Peygamberimiz (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem): 
 

“Ne oldu Zübeyr, nereye gidiyorsun böyle?” diye sordu. 
 

Birdenbire şaşıran Hz. Zübeyr, meselenin aslını öğrendi ve 
Peygamberimize, “Anam babam sana feda olsun yâ Resûlallah! Senin 
katledildiğini duydum; müşriklere haddini bildirmeye gidiyordum!” dedi.
 Peygamberimiz onu teskin etti ve duada bulundu.[4]  
 
Böylece, İslam tarihinde küffara karşı ilk kılıç çeken, Hz. Zübeyr oldu. 
 

Mukaddes davaya bütün varlığıyla bağlanan Hz. Zübeyr, müşriklerin 
çeşitli işkence ve zulmüne maruz kaldı; fakat bütün bu taarruzlar ona 
bir teşvik kamçısı oldu, mücadele azmini artırdı. 
 

Habeşistan’a hicret eden kafileye Hz. Zübeyr de katıldı. Daha sonra oradan Medine-i Münevvereye hicret etti. 
 

Medine’de Resûlullah’a (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem) kavuştuktan sonra onun emrinden 
hiç ayrılmadı; hüzünlü ve sevinçli günlerinde hep onunla birlikte 
bulundu. Bütün muharebelerde Peygamberimizin yanında yer aldı, ona 
gelebilecek tehlikelere göğsünü gerdi, kendisini feda etti. Bu hususta 
Hz. Zübeyr şöyle der: 
 

“Resûlullah ile beraber katıldığım savaşlarda yara almayan hiçbir yerim yoktur.” 

Hattâ bu yaralanmaların edep yerine kadar vardığı da kaydedilmektedir.[5]  
 
Bedir Savaşı’nda karşısına çıkan hasımlarını bir darbede yere 
serdi, harbin en şiddetli anlarında müşrikleri perişan etti. Fakat 
kendisi de ağır şekilde yaralandı. Oğlu Urve, babasının aldığı yaranın
 derinliğini anlatırken, “Parmağım içine girebiliyordu!” demektedir. 
 

Hz. Zübeyr, Bedir’de başına sarı bir sarık sarmıştı. Zübeyr’in düşman
 karşısında şahlanışını gören Allah’ın Resûl’ü, onun şecaat ve 
kahramanlığını şöyle övmekteydi: 

“Meleklerin, sarı başlıklarla Zübeyr’in suretinde indiklerini görüyordum.”[6]  
 
Bu savaşta düşmana fırsat vermeyen iki süvariden birisi de Hz. Zübeyr’di. Zaten Bedir Savaşı’nda sadece iki at vardı. 
 

Uhud Savaşı’nda da Resûlullah’ın yanıbaşında çarpışan birkaç 
fedaiden birisi Hz. Zübeyr’di. Savaştan önce Peygamberimizle “ölüm” 
üzerine biat etmişti. İlk bozgundan sonra Peygamberimiz'in (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem) çevresinde 
kendisini kalkan yaparak bahadırlık gösteren, hayatlarını 
Resûlullah’ın hayatına feda eden gözüpek sahabiler arasındaydı. 
 

Hendek Savaşı’nda müşriklerin hücumlarını püskürten ve üstün gayret gösteren Hz. Ali’nin yanında Hz. Zübeyr de bulunuyordu. 
 

Kurayza Yahudilerinin Peygamberimiz ile (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem) yapılan anlaşmayı bozmalarından
 sonra Peygamberimiz, onların üzerine gidecek bir kumandan arıyordu. 
“Kim gidecek?” sualine hep Zübeyr cevap verdi. Peygamberimiz, Hz. 
Zübeyr’in gönüllü hizmete talip olmasından çok memnun oldu ve “Anam 
babam sana feda olsun, ey Zübeyr!” diyerek iltifatta bulunmuştu. 
 

Sevgili Peygamberimiz (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem), dünyada iken cennet saadetiyle müjdelediği sahabiler arasında Zübeyr’i de zikretmiştir.[7]  
 
Cihat meydanlarında hep ön saflarda yer alan ve her seferinde 
bileğinin gücünü, kılıcının hakkını veren Hz. Zübeyr, Hayber’de 
karşısına çıkan, Yahudilerin en gözde yiğitlerinden Yâsir’le mücadele 
ediyordu. Şiddetli bir çarpışma başladı. Annesi Safiyye de cephe 
gerisinde bulunuyordu. Sabırsızlanıyor, evlat şefkatiyle yerinde 
duramıyordu. Dayanamayarak Peygamberimiz'e (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem) yaklaştı: 
 

“Yâ Resûlallah, oğlum şehit mi oldu, yoksa?!” diye sordu. Peygamberimiz (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem): 
 

“Hayır, inşaallah oğlun onu öldürecek!” cevabını verdi. 
 

Bu cevaptan kısa bir zaman sonra da Hz. Zübeyr, hasmını yere serdi.[8]  
 
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirxU66Zv3EaU74ClcuaxCoc9Jl_W6lN7rC5AV4Lvs96Z7s-jt0x3UlugCLTVwjmXEeQlUR_1lGvPfbtztn52hilM2oAz9dE2EQDwdGjrcznQpumN98ClU4Z5lo4gxgosRGsirhdjHGanj5/s1600/ZubeyrBinAvvamHz4.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="198" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirxU66Zv3EaU74ClcuaxCoc9Jl_W6lN7rC5AV4Lvs96Z7s-jt0x3UlugCLTVwjmXEeQlUR_1lGvPfbtztn52hilM2oAz9dE2EQDwdGjrcznQpumN98ClU4Z5lo4gxgosRGsirhdjHGanj5/s1600/ZubeyrBinAvvamHz4.jpg" width="320" /></a></div>
Mekke’nin Fethi’nde Hz. Zübeyr, Peygamberimiz'in (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem) sancaktarı idi. 
Mekke halkının bir kısmı toplanmış, İslam mücahitlerine tazimde 
bulunuyorlardı. Bu sırada Hz. Zübeyr ile Mikdad bin Esved, at üzerinde 
geldiler. Sevgili Peygamberimiz (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem) elbisesinin ucuyla yüzlerindeki tozu 
sildi, onlara dönerek şöyle buyurdu: 
 

“Ben ganimetten at için iki pay, süvari için de bir pay veriyorum. Bu miktarı kim azaltırsa, Allah da onu noksan kılsın!”[9]  
 
Huneyn Savaşı’nda Peygamberimizin etrafında kalan, onu yalnız 
bırakmayan fedailer içinde Hz. Zübeyr de vardı. Boylu poslu, güçlü 
kuvvetli bir insan olan Hz. Zübeyr, müşrikleri birer birer 
savuşturuyordu. Düşman sürüsünü Peygamberimize yaklaştırmamak için 
canını dişine almıştı. 
 

Tâif Muhasarası’nda ve Tebük Seferi’nde de hazır bulunan Hz. Zübeyr, Veda Haccı’nda yine Peygamberimizin yanındaydı. 
 

Hz. Zübeyr, Hz. Ömer devrinde fetih ordusuna tekrar katıldı. Yermük 
Savaşı’nda İslam mücahitlerinin önünde çarpışan Hz. Zübeyr’in, zaferin 
elde edilmesinde büyük hissesi vardı. 
 

Mısır’ın fethiyle vazifelendirilen Hz. Amr bin Âs, Fustat Muhasarası 
sırasında Halife Hz. Ömer’den yardım istedi. Hz. Ömer de 4000 asker 
gönderdi. Askerin başında Hz. Zübeyr’le birlikte üç sahabi daha vardı. 
Hz. Amr muhasara işini Hz. Zübeyr’e havale etti. 
 

Hz. Zübeyr burada da askerî tecrübesini ve dehasını kullanarak kaleyi
 muhasara etti. Atlıları ve piyadeleri uygun yerlere yerleştirdikten 
sonra mancınıklar kurarak kaleyi tehdit etti. Muhasara uzayınca başka 
bir taktik kullanarak kalenin duvarlarına ipten merdivenler astı. Kale 
duvarlarına tırmanan mücahitler içeri girdi, kapı açıldı. Böylece kale 
içten fethedilmiş oldu.[10]  
 
Suriye ve Mısır topraklarının İslam beldesi hâline gelmesinde Hz.
 Zübeyr gibi mümtaz sahabilerin büyük payı vardır. Cihatla fethedilen 
bu ülkeler sonunda birer İslam beldesi oldu. 
 

Hz. Zübeyr celadet, şehamet ve cesareti, savaş meydanlarında 
gösterdiği üstün kahramanlığı ile beraber, son derece takva sahibi, 
merhametli, hakperest, ince ruhlu ve temiz huylu, seçkin bir şahsiyetti. 
 
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWfemWcdBCDBx2F3d8pB6kY3XOIoxHvQn5qFCS3RiqdkeV_LEr8PDNS05vCsqJoISUHiqd12lthQ9odlQlOzAELNEnT0TLjZlLbP2wJLzF3xzQcyadG4krAKsTSqp8-pOUJ6v2Ph79iOkG/s1600/ZubeyrBinAvvamHz2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWfemWcdBCDBx2F3d8pB6kY3XOIoxHvQn5qFCS3RiqdkeV_LEr8PDNS05vCsqJoISUHiqd12lthQ9odlQlOzAELNEnT0TLjZlLbP2wJLzF3xzQcyadG4krAKsTSqp8-pOUJ6v2Ph79iOkG/s1600/ZubeyrBinAvvamHz2.jpg" width="320" /></a></div>
İnancı uğruna bütün varlığını feda edecek derecede fedakâr, azimli, 
kararlarında hakkı takip eden, mert bir zattı. Geçimini ticaretle 
sağlayan Hz. Zübeyr zengin sahabilerdendi. Bununla birlikte, son 
derece cömert ve eli açık, kerem sahibiydi. Birçok fakir Müslüman’ın 
geçimini üzerine almıştı. Onların her türlü ihtiyacını görürdü. Borç 
isteyenlere yardım eder, mücahitleri cihada hazırlar, teçhiz ederdi. O kadar bol serveti ve malı olmasına rağmen son derece sade yaşar, 
mütevazi giyinirdi. Külfetsiz bir hayat geçirdi. Zaten bütün davranış ve
 yaşayışında Peygamberimizi örnek almıştı. 
 

Müslümanlar arasında emanete riayetiyle meşhurdu. Sahabiler en 
kıymetli şeylerini Hz. Zübeyr’e emanet ederlerdi. Bu vasfından dolayı 
Hz. Ömer onu “dinin bir rüknü” ifadesiyle methediyordu. 
 

Hz. Osman (Radıyallahû Anh) devrinde devlet işlerine karışmayıp sükûnet içinde yaşayan 
Hz. Zübeyr, Hz. Ali’nin halife olmasından sonra, Hz. Talha ile birlikte 
müracaat ederek, Hz. Osman’ın katillerinin cezalandırılmasını istedi. 
Daha sonra meydana gelen Cemel Vakası’nda Hz. Âişe tarafında yer 
aldılar. 
 

Her iki kuvvet bir çarpışma kastı olmadan birbirlerine 
yaklaşmışlardı. Bazı müfsit ve fitnecilerin karıştırmasıyla kılıçlar 
kalktı, Müslüman kanı döküldü. 
 

Ertesi gün Hz. Ali ile Hz. Zübeyr yüz yüze geldiler. Hz. Ali niçin 
karşı çıktığını sordu ve Peygamberimizin bir hadisini hatırlattı: 
 

“Hatırlar mısın, bir gün Resûl-i Ekrem’le (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem) birlikte 
gidiyorduk. Sana rastladık. Resûl-i Ekrem sana, ‘Sen bir gün Ali’yle 
haksız yere savaşacaksın.’ demişti.” 
 

Bu ikazı duyan Hz. Zübeyr hakperestlik gösterdi. Ve şöyle dedi: 
 

“Evet, hatırladım. Bunu daha önce hatırlamış olsaydım, yerimden 
kımıldamazdım. Yemin ederim ki, ben seninle savaşmam!” diyerek oradan 
ayrıldı. Daha sonra Hz. Âişe’nin yanına gitti, savaştan vazgeçtiğini 
söyledi.[11]  
 
Hz. Zübeyr oradan ayrılırken peşine “Amr bin Cürmüz” adında bir 
adam düştü. Yanına yaklaştı. Bir-iki soru sormak istedi. Adam 
silahlıydı. Hz. Zübeyr bir ara namaza durdu. Bunu fırsat bilen Amr bin 
Cürmüz, Hz. Zübeyr tam secdeye varınca kılıcını çıkardı. Büyük sahabiyi
 şehit etti. 
 

Hz. Zübeyr’in atını, kılıcını ve yüzüğünü alarak Hz. Ali’nin yanına gitti. Hz. Ali durumu öğrenince: 
 

“Safiyye’nin oğlunu öldürene cehennemi müjdele!” dedi. 
 

Hicret’in 36. senesinde şehit olan Hz. Zübeyr, 64 yaşında bulunuyordu. 
 

Zübeyr bin Avvam Hazretleri, ahiretteki mükâfatını daha dünyadayken 
öğrenmişti. Sevgili Peygamberimiz, “Talha ile Zübeyr, cennette benim 
komşularımdır.” müjdesiyle onu bahtiyarlar safına katmıştı.[12]  
 
Cenab-ı Allah, Zübeyr bin Avvâm Hazretleri'nden ve diğer tüm Ashâb-ı Kirâm Efendilerimiz'den razı olsun. Bizleri de şehitlik mertebesiyle müjdelesin. Bu mübarek Sahabe Efendilerimiz'in şefaatlerine nail eylesin bizleri... Amin. 
_____________________________ 
[1]Müslim, Fezâilü’s-Sahâbe: 48. 
[2]Tabâkât, 3: 101. 
[3]Hilyetü’l-Evliyâ, 1: 89. 
[4]Üsdü’l-Gàbe, 2: 197. 
[5]Tirmizî, Menâkıb: 25. 
[6]Tabakât, 3: 103. 
[7]Müslim, Fezâilü’s-Sahâbe: 49. 
[8]Sîre, 3: 348. 
[9]Tabakât, 3: 104. 
[10]Asr-ı Saadet (Ashâb-ı Kirâm), 1: 344. 
[11]Üsdü’l-Gàbe, 2: 199. 
[12]Tirmizî, Menâkıb: 22. 

Yazar: Sahabeler Ansiklopedisi

Zübeyr bin Avvâm (R.A.)

Peygamberimizin (Sallâllahû Aleyhi ve Sellem), “Her peygamberin bir havarisi [yardımcısı] vardır, benim de havarim Zübeyr’dir”[1]buyurar...

Devamı »

Zübeyr bin Avvâm (R.A.)

Yayınlar

Yorumlar

Kütüphane